Toegenomen kosten maken dat de introductie van Nederlandse waterstofprojecten minder snel gaat dan eerder verwacht.

Waterstof is nu nog niet concurrerend met een wkk op aardgas, maar met de toenemende belastingen op fossiele energie zal het wel die kant op gaan. In eerste instantie trad de Nederlandse overheid op als een van de kartrekkers van waterstof. Maar 2024 werd een jaar van stilstand op het gebied van waterstof-projecten, veroorzaakt door een stijgende rente en een hogere kostprijs van materialen. De focus verschuift naar import vanuit de EU en de rest van de wereld. Recent is vanuit de TKI tuinbouw en uitgangsmaterialen dan ook een oproep gedaan om waterstof nationaal weer goed op de kaart te zetten.

Kosten Nederlandse waterstofprojecten hoog

Uit een overzicht van projecten en de bijbehorende kosten blijkt volgens Arjan de Jong van Blueterra dat rond 2020 projecten in Nederland goedkoper waren uit te voeren dan overige projecten in de EU. De kosten in Nederland zijn in de navolgende jaren wel harder gestegen dan elders in Europa, waardoor een omslagpunt is ontstaan.

Inmiddels zijn NL-projecten nu duurder dan andere (vooral  Zuid-)Europese projecten. In 2020 lag de productieprijs tussen €3,10 en €6,70 per kilo waterstof. Toen werd verwacht dat producten bij het op de markt komen altijd het duurste zijn, en dat de tendens bij opschaling zou verschuiven naar rond de €2 per kilo, omgerekend ongeveer €50 per megawatt. Maar die €2 per kilo is helemaal uit beeld geraakt. Er wordt nu in Nederland meer gerekend met een bandbreedte tussen de €8 en €14 per kilo waterstof. De meeste grote investeringsprojecten worden dan ook uitgesteld.

Binnen Europa komen projecten nog wel voorzichtig tot stand. De Jong: “Het waterstof-aanbod komt op gang, zelfs met niet overdadig grote subsidies. Er gebeurt dus wel iets, maar het is nog niet veel.” In eerste instantie lijkt waterstof in Nederland dan ook gebaseerd te gaan worden op import. Het is de vraag wat afnemers bereid zijn om voor waterstof te gaan betalen en in welke vorm het in Nederland aangeboden wordt. Dat kan vloeibaar zijn, maar ook gebonden aan een drager als ammoniak.

Aftakkingen op waterstof-backbone

In de infrastructuur-planvorming wordt gewerkt aan de aanleg van de zogenaamde waterstof-backbones: netwerken die vijf grote energieclusters verbinden. Want het bijvoeden van waterstof in het aardgas-netwerk, waar eerder ook wel over gesproken werd, is volgens betrokken experts een doodlopende weg.

Gasunie-dochter Hynetwork gaat de backbone aanleggen. Die tekent ook kansrijke eventuele aftakkingen vast in, zodat er bij de aanleg van de backbone alvast koppelingen gemaakt kunnen worden, waaronder naar tuinbouwlocaties. Dit maakt een aftakking later makkelijker. Als er eenmaal gas door een hoofdleiding stroomt, wordt het veel complexer om er daarna een secundaire gastransportleiding op aan te sluiten.

De vraag is nu onder andere welke partij de regionale waterstofinfrastructuur gaat vormgeven. De verwachting is dat zulke aftakkingen pas in 2033 klaar kunnen zijn, omdat er nog allerlei omgevingsprocedures moeten worden gevolgd. Ook lijkt er sprake van het bekende kip-eiverhaal: eerst is afname-vraag nodig om aftakkingen te gaan maken, terwijl telers liever de eerst investeringszekerheid willen afwachten dat er een leiding ligt vanaf een backbone om op aan te sluiten.

Veel onduidelijkheden

De glastuinbouw zit qua waterstof in een afwachtingsfase, met veel onduidelijkheden richting de toekomst. Wat wordt de kostprijs? Wie gaan tussenpartijen vormen in de handel en de aanlevering? Wat is er aan marktspel te verwachten? Moet er bijvoorbeeld ingestoken worden op het zelf plaatsen van elektrolysers, of kan er toch beter gezocht gaan worden naar restwarmte van externe partijen met waterstof-installaties?

De kostprijs voor waterstof speelt een grote rol bij het rendabel beschikbaar komen voor de glastuinbouw. De mobiliteitssector zal de hoogste waarde voor waterstof over hebben, gevolgd door diverse chemie-toepassingen. Al heeft die chemie-sector het ook zwaar gekregen door concurrentie uit landen waar de regelgeving minder streng is voor verduurzaming of daar minder hoge kosten voor vraagt.

Bron: Gfactueel

#waterstofprojecten #glastuinbouw #wkk #aardgas #investeringsprojecten #subsidies #infrastructuur-planvorming #waterstof-backbones #waterinfrastructuur